Funkcje szkolnictwa wyższego dla obszarów wiejskich – wybrane zagadnienia z perspektywy socjologa

Celem artykułu jest ukazanie wybranych przemian polskiej wsi, które pośrednio lub bezpośrednio związane są ze zmianami strukturalnymi w szkolnictwie wyższym oraz z przemianami znaczenia nadawanemu wartości wykształcenia. Artykuł analizuje wpływ umasowienia i upowszechnienia studiów wyższych na młodzież wiejską i same obszary wiejskie. Procesy te, wraz z przemianami mentalnymi mieszkańców wsi, otwarciem kulturowym na nowe trendy i wartości czy niebagatelną pomocą unijną skierowaną na obszary wiejskie, sprawiły, że do niedawna marginalizowane obszary wiejskie zyskały szansę na „nadgonienie” oświatowych i cywilizacyjnych zaległości. Młodzież wiejska z pojawiającej się szansy skorzystała: dostała możliwość zdobycia wymarzonych kwalifikacji i wyższego wykształcenia przydatnych później na rynku pracy, co w znacznej mierze przyczyniło się do destygmatyzacji wiejskości. Zyskały również obszary wiejskie, na których nastąpił wyraźny wzrost poziomu wykształcenia ogółu ich mieszkańców oraz zaszła rekompozycja społecznej struktury. Wśród negatywnych konsekwencji tych procesów należy wymienić przede wszystkim: kształtowanie aspiracji życiowych i zawodowych do wyjścia ze wsi i do pracy poza rolnictwem (młodzież nie chce kształcić się w zawodach rolniczych i raczej nie planuje również powrócić na wieś). Wynika to z coraz silniejszych więzi z miastem (poprzez miejsce zatrudnienia bądź zamieszkania) mieszkańców wsi z wyższym wykształceniem, których znaczna część ma ograniczone związki z obszarami wiejskimi (m.in. wiejscy migranci oraz miejscy rezydenci).